Fauna 

Charakterystyka stwierdzonych na terenie Książańskiego Parku Krajobrazowego gatunków zwierząt.

Zróżnicowana rzeźba terenu oraz urozmaicone warunki mikroklimatyczne stworzyły dobre warunki do rozwoju drobnej fauny. Bogato reprezentowane są tu gatunki mięczaków (89 gatunków), w tym 37 gatunków nie podawanych uprzednio z tego terenu. Niektóre są endemitami dla Sudetów, inne mają tu granice swoich zasięgów. Fauna pajęczaków liczy 199 gatunków - w tym 21 bardzo rzadkich na Dolnym Śląsku. Bogato reprezentowana jest fauna owadów, zwłaszcza w biotopach leśnych i na rumowiskach skalnych. Spośród zwierząt kręgowych występują chronione płazy: traszki - grzebieniasta (Triturus cristatus) i górska (Triturus alpestris) oraz salamandra plamista (salamandra salamandra) - najpiękniejszy nasz płaz ogoniasty. Z płazów bezogonowych spotkać tu można chronioną grzebiuszkę ziemną (Pelobates fuscus), zdolną do szybkiego zakopywania się w ziemi oraz rzekotkę drzewną (Hyla arborea) - w podszyciu biotopów lasów liściastych. Z chronionych gadów żyje tu jaszczurka zwinka (Lacerta agilis), padalec (Anguis fragilis), zaskroniec (Natrix natrix) oraz bardzo rzadki gniewosz plamisty (Coronella austriaca). Ze względu na różnorodność biotopów leśnych dość bogata jest fauna ptaków. Występują tu m.in. liczne gatunki gniazdujące w dziuplach, a także drapieżniki: pustułka (Falco tinnunculus), krogulec (Accipiter nisus), myszołów (Buteo buteo) i jastrząb gołębiarz (Accipiter gentilis). Z rzadkich gatunków ptaków spotyka się: orzechówkę (Nucifraga caryocatactes), gołębia grzywacza, pliszkę górską (Motacilla cinerea), pluszcza (Cinclus cinclus), kowalika (Sitta europaea), kukułkę (Cuculus canorus), dzięcioły - dużego (Dendrocopos major), czarnego (Dryocopus martius) i zielonego (Picus viridis), a poza tym: ziębę (Fringilla coelebs), gila (Pyrrhula pyrrhula), sójkę pospolitą (Garrulus glandarius) i wiele innych. Interesująco przedstawia się fauna ssaków. W wykutych w czasie ostatniej wojny tunelach pod zamkiem Książ stwierdzono osiem gatunków nietoperzy, w tym bardzo rzadkiego nocka łydkowłosego (Myotis dasycneme) oraz nocka Bechsteina (Myotis bechsteinii). Oprócz nich, pod zamkiem Książ spotyka się m.in.: gacka wielkouchego (Plecotus auritus), nocka rudego (Myotis daubentonii), mopka (Barbastella barbastellus). Spośród drobnych ssaków gatunkami chronionymi są: jeż (Erinaceus europaeus), kret (Talpa europaea), ryjówka aksamitna (Sorex araneus) i górska (Sorex alpinus). Z większych ssaków spotkać można: wiewiórkę (Sciurus vulgaris), lisa, sarnę, dzika, rzadziej - jelenia szlachetnego, a także niewielkie stado muflonów (Ovis musimon).

Źródło: Dolnośląski Zespół Parków Krajobrazowych O/Wałbrzych

 

 

Flora 

Charakterystyka stwierdzonych na terenie Książańskiego Parku Krajobrazowego gatunków roślin.

Przyroda Parku odznacza się dużym zróżnicowaniem biotopów. Lista gatunków roślin obejmuje 397 taksonów, wśród których odnotowano 44 gatunki i odmiany drzew oraz krzewów. Rośliny zielne należą do 50 rodzin, a ich najliczniejszą grupę stanowią Astrowate i Różowate. Bogata jest lista mchów - tylko w dolinie Pełcznicy stwierdzono 73 gatunki. Listę porostów tworzą 54 gatunki. Z roślin chronionych odnotowano 29 gatunków, w tym 19 podlegających ochronie całkowitej. Najliczniej reprezentowany jest cis pospolity w liczbie około 130 osobników, porastający skaliste zbocza Pełcznicy, Szczawnika i Poleśnicy.

Małe przestrzenie śródleśne i dna dolin to typowe zbiorowiska roślin łąkowych z rosnącymi tu: kłosówką wełnistą (Holcus lanatus), krwawnikiem pospolitym (Achillea millefolium), kostrzewą owczą (Festuca ovina), konwalią majową, barwinkiem pospolitym, centurią leśną (Centaurium umbellatum), parzydłem leśnym (Aaruncus silvester), pierwiosnką wyniosłą (Primula elatior), pierwiosnką lekarską (Primula veris).
W różnych miejscach parku napotykamy gatunki roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą: wawrzynka ,bluszcza pospolity, śnieżyczkę przebiśnieg (Galanthus nivalis), śnieżycę wiosenną (Leucojum vernum), ziemowita jesiennego (Colchicum autumnale), lilię złotogłów (Lilium martagon), storczyka purpurowego (Orchis purpurea), podkolana białego (Platanthera bifolia), różanecznika żółtego (Rhododendron luteum), grążela drobnego (Nuphar pumila), listerę jajowatą (Listera ovata), pełnika europejskiego (Trollius europaeus), rojnika pospolitego (Sempervivum soboliferum), storczyka szerokolistnego (Dactylorhiza majalis).

Z roślin objętych ochroną gatunkową częściową występuje tu: konwalia majowa, pierwiosnka wyniosła, pierwiosnka lekarska, marzanka wonna (Galium odoratum), naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea), cis pospolity, kruszyna pospolita, kalina koralowa, centuria pospolita (Centaurium erythraea), goryczka tojeściow(Gentiana asclepiadea).

W Parku wyróżnia się trzy podstawowe zespoły roślinne:

• kwaśną buczynę górską /Luzulo nemorosae - Fagetum/;
• grąd /Tilio - Carpinetum/;
• olszynę podgórską /Alnetum incanae/.

Drzewostan stanowi: świerk pospolity, buk zwyczajny, brzoza brodawkowata, sosna pospolita, grab zwyczajny, dąb bezszypułkowy, lipa drobnolistna, olsza czarna, wierzby.

W podszyciu występuje jarzębina, głóg, czeremcha zwyczajna, leszczyna.
Runo reprezentowane jest przez: kosmatkę gajową, śmiałka pogiętego, borówkę czarną, wiechlinę gajową, szczawika zajęczego, gwiazdnicę wielokwiatową, kopytnika zwyczajny, pokrzywę zwyczajną, konwalię majową, świerząbka orzęsionego, rutewkę orlikolistną, wrotycza pospolitego, psiankę słodkogórz, jasnotę plamistą, bluszczyka kurdybanka, babkę zwyczajną, głowienkę pospolitą, kościenicę wodną, życicę trwałą, czyśćca leśnego, kostrzewę olbrzymią, śledziennicę skrętolistną (Chrysosplenium alternifolium) oraz gatunki górskie: przynęta purpurowego, czerńca gronkowego.

Źródło: Dolnośląski Zespół Parków Krajobrazowych O/Wałbrzych

Rezerwat Przełomy pod Książem

 

Został on uznany za rezerwat przyrody 7 grudnia 2000 roku na obszarze Gminy Wałbrzych oraz Świebodzice. Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowo-dydaktycznych i krajobrazowych odcinków rzeki Pełcznicy i strumyka Szczawnik pod Książem wraz z całą różnorodnością flory i fauny występującej na tym obszarze.

Rezerwat obejmuje teren o urozmaiconej rzeźbie, z głębokimi i pięknymi krajobrazowo dolinami potoków rozcinającymi brzeżny próg sudecki o ciekawej budowie geologicznej i cennej szacie roślinnej, na którą składają się różnorodne zbiorowiska leśne i nieleśne, bogactwo stanowisk rzadkich i chronionych gatunków roślin. Stwierdzono tu występowanie 44 gatunków drzew i krzewów oraz 229 gatunków roślin zielnych, w tym 29 gatunków roślin chronionych, duże zróżnicowanie mchów /73 gatunki/, zwłaszcza naskalnych /28 gatunki/ oraz porostów /54 gatunki/. Z roślin chronionych odnotowano 29 gatunków, w tym 19 podlegających ochronie ścisłej. Najliczniej reprezentowany jest cis pospolity (Taxus baccata), porastający głównie skaliste zbocza Pełcznicy i Szczawnika. Rośnie tu ok. 130 drzew z których większość ma obwody pni od: 80-130 cm, lecz są okazy znacznie grubsze, w tym blisko 400 - letni cis "Bolko" o obwodzie 292 cm i wysokości 12 m - stanowiący swoistą atrakcję terenu. Zróżnicowanie mikroklimatyczne przełomów stworzyło warunki dla występowania ogromnego bogactwa fauny bezkręgowej, szczególnie mięczaków /87 gatunków/ oraz pajęczaków /199 gatunków/. Na terenie rezerwatu znajdują sie również ruiny zamku "Stary Książ", które są ujęte w rejestrze obiektów zabytkowych.

Źródło: Dolnośląski Zespół Parków Krajobrazowych O/Wałbrzych

Cis Bolko

Cis zwany "Bolkiem"
Pomnikowy cis zwany "Bolkiem", a w zasadzie "Bolkówną" (drzewo to jest rodzaju żeńskiego) rośnie w rezerwacie przyrody "Przełomy pod Książem", w świebodzickiej dzielnicy Pełcznica. Jest to jeden z najstarszych cisów w Sudetach, którego wiek ocenia się dzisiaj na około 600 lat. Niegdyś nasz cis uważany był jednak za starsze drzewo. Niemiecki przyrodnik Aleksander von Humboldt w 1 połowie XIX wieku szacował jego wiek na 800 lat. Dokładane oszacowanie wieku drzewa jest niemożliwe ze względu na wypalone korzenie. Z pewnością "Bolko" ustępuje jednak znacznie pod względem wieku cisowi z Henrykowa Lubańskiego (Pogórze Izerskie w Sudetach Zachodnich), uważanemu za najstarsze drzewo w Polsce, którego wiek szacuje się na około 1250 lat. Dla "Bolka" jest to dobra informacja, gdyż daje nadzieję na jego jeszcze przynajmniej kilkusetletni żywot.

 

 

Ostoje Natura 2000

Ostoje Natura 2000 w okolicach Świebodzic

Natura 2000 to europejska sieć obszarów chronionych, tworzona na mocy prawa Unii Europejskiej w zakresie ochrony przyrody. Tak więc Natura 2000 jest jednym z elementów naszego systemu ochrony przyrody, stanowiąc obok rezerwatów, parków narodowych i krajobrazowych, kolejną formę ochrony powierzchniowej siedlisk przyrodniczych i zagrożonych gatunków roślin oraz zwierząt. W zależności od głównego celu ochrony wyróżniamy dwa typy obszarów Natura 2000: Obszary Specjalnej Ochrony (OSO) - ostoje tworzone ze względu na występowanie w nich gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej oraz Specjalne Obszary Ochrony (SOO) - dla ochrony siedlisk wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej.

Na terenie Książańskiego Parku Krajobrazowego istnieją dwa obszary Natura 2000, jest to SOO - Przełomy Pełcznicy pod Książem (kod obszaru PLH020034) oraz Dobromierz (kod obszaru PLH020034). Występuje tam 14 typów siedlisk, jedno z ważniejszych stanowisk typu jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na zboczach i stokach, murawy kserotermiczne, skały wapienne i z roślinnością pionierską, pionierskie murawy na skałach krzemianowych. Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe. Niemal w całości obszar ten znajduje się w granicach istniejącego rezerwatu przyrody "Przełomy pod Książem".

Oba obszary częściowo terytorialnie przynależą do Gminy Świebodzice.

Źródło: Dolnośląski Zespół Parków Krajobrazowych O/Wałbrzych